چاپ استنسیل | آموزش | شابلون | طرح | دستگاه | کیک | چاپ خانه

مثال:
• با توجه به نتایج ارائه شده در جدول فوق ، ماشین لاک زنی را می توان طوری تنظیم نمود

که ابتدا پشت و رو را یکبار همزمان لاک بزند (کوت کردن) سپس یکبار یا دو بار فقط داخل شابلون را کوت کند .

دقت کنید که ضخامت نهایی لاک در کوت کردن بصورت ۳ + ۱ (یکبار از خارج و سه بار از داخل) معادل است

با کوت کردن بصورت ۴+۲ (دوبار از خارج و چهار بار از داخل) علت آنست

که در هر دو روش ، کوت کردن یکطرفه از داخل شابلون دو بار انجام گرفته است .

جدول نشان می دهد که این نتیجه گیری برای هر دو نوع توری صادق است .
• در لاک زدن با دست ابتدا یک طرف شابلون را یک بار لاک زده سپس

طرف دیگر به دفعات لازم لاک کشی خواهد شد ، یعنی در روش دستی

امکان لاک زدن همزمان در دو طرف شابلون وجود ندارد .
قبل از کوت کردن لاک دقت کنید در سطح امولسیون داخل ناودانی حباب هوا وجود نداشته باشد

این حبابها ممکن است ایجاد لکه های لاک نخورده یا لاک ضعیف در سطح کوت شده نمایدد  .
صرف نظر از روش و وسیله لاک زنی ، این کار باید یکنواخت و نسبتا آهسته انجام شود .

لاک کشی سریع موجب حباب دار شدن لاک گردیده و

حبابهای هوا پس از کوت کردن در لایه لاک باقی خواهند ماند بخصوص در توریهایی که شماره مش آنها پائین است .
۳-۵-۷ روشهای دیگر لاک زنی
بسیاری از استنسیل سازان عقیده دارند که اولسیونهای دو بار پخت و نیز فتو پلمیرهای خالص (یک قسمتی)

چنانچه به روش ذکر شده در صفحات قبل (روش تر روی تر) لاک کشی شوند بهترین نتیجه راا خواهند داد

لیکن گاهی هم لازم است ، روشهای دیگر لاک زنی از جمله روش تر روی خشک را مورد توجه قرار داد .

با روش اخیر امکان تولید استنسیل های نازک تر با حفظ صافی مطلوب در سطح

یعنی مقدار RZ پائین وجود خواهد داشت (شک ۲-۷-۷) نحوه کار در روش تر روی خشک آنست

که ابتدا طرفین شابلون را بصورت تر روی تر لاک زده (شکل ۹۲ الف) پس از خشک شدن

طرف تماس با زمینه لاک می خورد ، خشک می شود و در صورت لزوم مجددا لاک زده می شود (شکل ۹۲ ب و ج) .

زمانی که چشمه های توری نسبتا باز و یا ویسکوزیته اولسیون تا حدی پائین است که

لاک در حین خشک شدن در منافذ توری فرو رفته و گود شود

به روش فوق می توان پوشش با سطح نسبتا صاف از لاک بدست آورد
این روش برای ایجاد ضخامت در استنسیل هایی که روی توری های درشت (مش های پائین) ساخته می شود کاربرد دارد .

چنانچه از امولسیون مناسب استفاده شود امکان ضخامت دادن به استنسیل تاا دو میلیمتر و بیشتر وجود دارد
۶-۷خشک کردن شابلون کوت شده (لاک خورده)
پس از کوت کردن شابلون ممکن است تصور شود که مرحله مهم ساخت استنسیل به پایان رسیده

و احتمال اشتباه وجود ندارد در حالیکه خشک کردن شابلون نیز به اندازه لاک زدن دز کیفیت و کاراییی استنسیل تاثیر دارد .

شابلون لاک خورده را باید بطور افقی در حالیکه طرف قرار گرفتن تیغه (داخل شابلون) به طرف بالاست در

محیطی عاری از گردوغبار و نورسفید قرار دادتاخشک شود .

قرارگرفتن شابلون به صورت فوق از چین و چروک خوردن امولسیون که

به دلیل جمع شدگی در حین خشک شدن اتفاق می افتد جلوگیری نموده

و نقش موثری در صافی سطح امواسیون (پائین بودن مقدار RZ) خواهد داشت .
گرچه وجود امولسیون در دو طرف توری موجب استحکام بیشتر استنسیل می شود ولی لازم است به این نکته هم توجه نمود که لاک نباید در طرفی که تیغه چاپ حرکت می کند روی توری تجمع وضخامتت داشت باشد .
به عبارت دیگر چنانچه هنگام خشک شدن لاک بخاطر سهولت کار، سطح داخلی شابلون را طرف پائین قرار دهند تجمع و ضخامت نا مطلوب لاک در سطح داخلی شابلون (سمت حرکت تیغه) ایجاد خواهدد شد .
اینگونه خشک کردن مشکلات زیر را ایجاد می نماید:

• نا صافی سطحی که تیغه روی آن حرکت می کند .
• کاهش ضخامت امولسیون در سطح خارجی شابلون .
• افزایش مقدار RZ استنسیل (میزان ناصافی سطح خارجی) .
• کاهش درجه تفکیک نقاط و حذف ظرافت .

تصاویر ۹۶ الف و ب تاثیر قرار گرفتن نادرست شابلون در موقع خشک شدن را بر مقدار RZ

و ضخامت لاک در سطح خارجی شابلون به روشنی نشان می دهند .
واضح است که محفظه خشک کردن شابلون ها باید دارای طراحی مناسب

و به لوازم کنترل درجه حرارت ، سیستم گردش هوا و خروج رطوبت مجهز باشد .

حداکثر دمای مطمئن برای خشک کردن ۳۰-۲۵۵ درجه سانتیگراد است .

برای شابلون های بسیار بزرگ معمولا خشک کن های پیش ساخته وجود ندارد

و لازم است طبق اندازه مورد نظر با تدارک امکانات تقسیم حرارت و خروج هوای مرطوب ساخته شود .

چنانچه هیتر برقی و فن (دمنده) برای گرم کردن مورد استفاده قرار گیرد

لازم است طی خشک شدن محل قاب ها و یا محل فن را یکی دوبار تغییر داد

تا از تجمع گرما در یک نقطه جلوگیری و شابلون یکنواخت خشک گردد .

تذکر:
حرارت زیاد موجب نامحلول شدن فتو امولسیون گردیده و اثر آن بصورت مشکلاتی در موقع شستن امولسیون و باز شدن خطوط نازک ظاهر خواهد شد .

خشک شدن کامل امولسیون ( لاک ) پیش از نوردادنن بسیار اهمیت دارد

بخصوص در مورد امولسیون های فتو پلمیر خالص ( امولسیونهای یک قسمتی ) یا انواعی که برای نوردهی با پروژکتور ساخته می شوند .

وجود رطوبت در امولسیون حساسیت آن نسبت به نور را بشدت کاهش داده و سخت شدن آنرا عملا غیر ممکن خواهد نمود .
چنانچه برای خشک کردن لاک ، هوای سرد به آن می دمید لازم است رطوبت نسبی هوا RH از ۶۰ % بیشتر نباشد زیرا به سختی خشک خواهد شد .

امروزه درجه خشک بودن لاک را با ابزارهایی به نامم AQUACHECK که مخصوص این کار است می توان کنترل نمود  .
پس از اینکه سطح لاک با دست زدن خشک احساس شد

وسیله را مطابق شکل روی آن قرار داده و اطلاعات لازم در مورد خشک شدن روی صفحه آن

نشان داده می شود و تا زمانی که نشانگر بهه محل نارنجی یا قرمز نرسد لاک کاملا خشک و آماده نور دادن نیست .
تذکر:
لاک شابلون تا زمانی که کاملا خشک نشده ، به خوبی تحت تاثیر نور قرار نمی گیرد ،

در نتیجه چسبندگی لاک به توری در حالت ضعیف است و درجه تفکیک نقاط طرح (حفظ ظرافت) دوام استنسیل

و نیزز صافی لبه ها و خطوط (دقت چاپ) در حد مطلوب نخواهد بود .
بررسی عوامل موثر در استنسیل
اهمیت استنسیل در کیفیت چاپ قبلا ذکر شد .

در استنسیل هایی که با لاکهای مایع (امولسیون های مستقیم) ساخته می شوند ممکن است

ضخامت لایه و یا صافی سطح در نقاط مختلف شابلونن متفاوت باشد .

این دو عامل بیش از بقیه تحت تاثیر نوع امولسیون مصرفی تغییر خواهند کرد

مگر اینکه استانداردهای زیر رعایت گردد .
۱-۷-۷ ضخامت استنسیل
ضخامت استنسیل عبارتست از ضخامت امولسیونی که از سطح توری در طرف خارجی شابلون (سطح تماس با زمینه) بیرون زده باشد .

برای اندازه گیری دقیق این عامل لازم است ضخامت کلل استنسیل اندازه گیری شود .

تذکر :

برای کسب نتیجه قابل اعتماد در اندازه گیری ضخامت خارجی ، لاک شابلون باید خشک و سطح داخلی شابلون (طرف تیغه چاپ) به سمت بالا باشد .

در غیر این صورت ضخامت بدست آمده ، شاملل مقدار کمی از ضخامت داخلی لاک نیز خواهد بود .
با اجرای این روش و شرایط کلی چاپ کارهای گرافیکی ، ضخامت خالص امولسیون بر روی توری برای این نوع کار باید زیر ۱۰ میکرون و ترجیحا میکرون باشد .
استنسیل های خیلی ضخیم در موقع چاپ طرحهای ظریف سدی در برابر جریان مرکب ایجاد نموده

و مانع از جریان کافی آن می شوند .

این سد موجب حبس شدن مرکب در پشت آن و عدم انتقال مرکب بهه زمینه گردیده

و در مورد مرکب هایی که سریع خشک می شوند سبب شابلون گرفتگی و افت کارآیی می گردد .
عوامل دیگری علاوه بر آنچه در مبحث لاک زدن شابلون ذکر شد بر ضخامت استنسیل موثرند که عبارتند از :
• درصد سطح باز(آزاد) توری
• نوع ساختار بافت توری
جدول زیر نمونه هایی از ضخامت استنسیل روی توری های مختلف را که با روش یکسان و

با استفاده از امولسیون دو بار پخت DUAL CURE اجرا شده اند نشان می دهد .

توجه نمائید نمونه ای از توری کهه دارای کمترین مقدار منافذ باز است

کمترین ضخامت لاک را نیز نشان می دهد . چنانچه این حالت مورد نطر باشد لازم است

پس از یکبار لاک زدن در هر طرف ، یک یا دو مرتبه دیگر لاک را به روش تر روی تر

از طرف داخل شابلون اجرا و یا به روش لاک زنی تر روی خشک عمل نمود . (به مبحث لاک زدن مراجعه نمائید)

مثال :۳+۱ بار لاک زدن (کوت کردن) شماره توری(مش)میکرون
اینچ / سانتیمتر۱۳
۳۴ (۳۰۵) ۱۲۰
۴
۳۴ (۳۸۰) ۱۵۰
۲/۹
۳۱ (۳۸۰) ۱۵۰
۸
۲۷ (۴۶۰) ۱۸۰۲-۷-۷ ناصافی سطح استنسیل
تا پایان دهه ۸۰ سیلک سازان دو راه برای ارزیابی میزان صافی استنسیل در اختیار داشتند .

استفاده از میکروسکوپ و بررسی نمونه چاپی .

میکروسکوپ را برای بررسی استنسیل از نظر حفظ نقاط ظریف

و کنگره دار نبودن لبه ها وسیله ایست مطلوب ولی میزان یکنواختی ضخامت استنسیل را به راحتی نشان نمی دهند .

ارزیابی نمونه چاپی وسیله خوبی است برای تشخیص کیفیت استنسیل بدون تعیین مشخصات آن .
در اوایل دهه ۹۰ صنعت سیلک سازی اصلاحاتی را روی یکی از ابزارهای مهندسی

که برای اندازه گیری درجه صافی سطح مواد مختلف به کار می رفت آغاز نمود تا برای اندازه گیری ناصافی سطحح استنسیل قابل استفاده شود .

این وسیله امروزه زبری سنج نامیده می شود (شکل ۹۹) و درجه زبری

و ناصافی سطح را بر حسب میکرون نشان داده و با علامت RZ معرفی می نماید

با اندازه گیری ناصافی چند نقطه از سطح استنسیل می توان ایده ای کلی از یکنواختی آن بدست آورد
عدد RZ کوچک ، نشان دهنده یکنواختی قابل قبول و RZ بزرگ عکس آنست .

این وسیله فاصله میان بالاترین و پائین ترین نقطه موجود در سطح یعنی

درجه ناصافی سطح را تعیین می کند مثلا فاصلهه برجستگی و فرورفتگی موجود را در مقطع استنسیل  .

صافی سطح استنسیل را نباید باضخامت آن اشتباه گرفت .

یک استنسیل با ضخامت کم بسته به چگونگی ساخت آن ممکن است دارای RZ بالا یا پائین باشد .

چند مدل مختلف نا صافی سنج در بازار وجود دارد که اصول کار آنها یکسان است .

قسمتی از ابزار که روی سطح قرار می گیرد ناصافی پنج نقطه از سطح را اندازه گیری نموده و آنچه نشان می دهد متوسط این ارقام خواهد بود .

بسیاری از آنها را می توان به چاپگر متصل نمود تا نتایج را بصورت نمودار و جدول ترسیم نماید (شکل ۱۰۱) .
استنسیل هایی که برای چاپ کارهای گرافیکی استفاده می شوند

چنانچه ضریب ناصافی RZ آنها بین ۵ تا ۱۰ میکرون باشد کیفیت مطلوبی خواهد داشت .

جدول ۲-۷ رابه عنوان راهنمای RZ قابل قبولل برای امولسیونهای پخت دو مرحله ای (DUALCURE) می توان بکار برد .

مقدار RZ ضخامت امولسیون در سطح خارجی دفعات لاک زدن (کوت کردن) شماره توری(مش)
میکرون میکرون
تر روی تر اینچ/ سانتیمتر
۵/۷ *۱۳ ۳+۱ Pw 34(305) 120
*۵/۱۰ ۷ ۲+۱ Pw 34(305) 120
* ۱۵ ۵ ۳+۱ Pw 40(305)120
۵/۶ *۱۲ ۳+۱ Pw 31(355) 140
*۱۱ ۷ ۲+۱ Pw 31(355) 140
*۵/۱۰ ۸ ۴+۱ Pw 34(355) 140
*۵/۱۳ ۶ ۳+۱ Pw 34(355) 140
*۵/۱۰ *۹ ۴+۱ Pw 34(355) 140
۷ *۹ ۳+۱ pw 31(380) 150
*۹ ۸ ۵+۱ Pw 34 (380)150
*۵/۸ ۶ ۳+۱ Pw 31(420) 165
*۵/۷ ۸ ۳+۱ pw 27 (460) 180
* با روش های خاصی انجام می شود
در موقع لاک زدن شابلون چه دستی و چه ماشینی بخاطر داشته باشید که

مشخصات توری نظیر درصد باز سطح توری ، ضخامت و نیز ساختار بافت در ضخامت استنسیل موثر است .

بنابراین روش لاکک زنی را با در نظر گرفتن مشخصات استنسیل انتخاب کنید .

در پاره ای از موارد لازم است لاک زدن را بصورت تر روی لایه خشک انجام دهید

یعنی لایه قبلی را پیش از لاک زدن بعدی خشک نمائید اینکار ممکن است برای رسیدن به مشخصات مطلوب لازم باشد .
تذکر:
• طبق اصولی که توسط ESMA تنظیم شده برای اندازه گیری ناصافی RZابزار اندازه گیری باید طوری

روی سطح توری قرار بگیرد که با توری زاویه ۲۲ درجه تشکیل دهد .
• چنانچه آنرا با زاویه دیگری قرار دهند نتیجه متفاوت خواهد بود .

فرآیند ساخت فتو استنسیل بصورت مستقیم ( نوردادن وشستشو )
نوردهی:
برای نوردادن تمامی فتو استنسیل های مستقیم ، آنرا درون سیستم نوردهی تحت خلاء قرارداده

و داخل آن یک قطعه لاستیک نرم هم اندازه با ابعاد داخلی قاب قرار می دهند تا تماس کامل بین سطحح لاک خورده و پوزیتیو (فیلم مثبت) برقرار شود .

برای اخذ نتیجه بهتر باید طرفی از فیلم پوزیتیو که مواد حساس دارد در تماس با لاک شابلون قرار گیرد .

نوردهی توسط منبعی که نور فرابنفش کافی تولید می کند انجام و برای طرح های ظریف از توری های رنگی استفاده می شودتذکر:
در استنسیل هایی که درجه RZ بالا (سطح ناصاف) دارند امکان تماس کامل فیلم پوزیتیو وسطح امولسیون وجود ندارد.

در این شرایط احتمال نفوذ نور به زیر نقاط پوشیده وجود دارد که تاثیرر منفی روی وضوح تصویر خواهد داشت حتی اگر از توری های رنگی استفاده شده باشد .
شستشوی استنسیل:
شابلون باید پس از نوردهی در اسرع وقت شسته شود .

برای این کار شابلون را عمودی در محل شستن قرار دهید و بهتر است پشت آن

لامپهای مهتابی زرد یا نارنجی روشن شود .

شستشو در دوطرفف شابلون با آب سرد یا نیمه گرم و با دوش دارای فشار متوسط انجام گیرد

( از تفنگ های آبفشان با فشار بالا استفاده نکنید) و زمانیکه طرح روی استنسیل

کاملا آشکار شد آبهای سطح شابلون را با یک قطعه پارچه نرم یا کاغذ روزنامه بگیرید

البته از همه بهتر ابزار مکنده آب است که برای این کار ساخته شده است .
توجه داشته باشید که لاک با اینکه در اثر نور سخت شده تا زمانی که کاملا خشک نشده باشد

در برابر ضربه حساس است هنگام گرفتن آب از نقاطی که دارای خطوط ظریف یا ترام (هاف تون) است

لوله مکش را از طرفی که شابلون روی زمینه چاپ قرار می گیرد به آن نزدیک نکنید .
تذکر:
در صورتیکه برای جذب آب اضافی از کاغذ استفاده می کنید نوعی را که پرز پس نمی دهد به کار ببرید تا استنسیل را کثیف نکنید .

چنانچه کاغذ روزنامه در سطح داخلی شابلون (سطح قرار گرفتن تیغه)

به امولسیون بچسبد، نشانه آنست که نوردهی کافی نبوده که در نتیجه

دقت و صافی لبه های خطوط در استنسیل و نیز دوام آن آسیب خواهد دید .
۹-۷ فتو استنسیل به روش غیر مستقیم
بطوریکه دربخش ۴-۷ و قسمت های بعدی بیان شد برای ساخت فتو امولسیون های مستقیم لازم است

امولسیون حساس را مستقیما روی توری کوت نموده سپس مراحل ساخت استنسیل را به انجامم رساند .

بنابراین آنرا استنسیل مستقیم می نامند .
در روش ساخت غیر مستقیم استنسیل ، تصویر ایجاد شده روی لاک حساس در خارج از شابلون ساخته و آماده وسپس روی شابلون منتقل می گردد .

دراین روش فیلم پلی استر که لایه ای از موادد حساس به نور دارد را روی

فیلم پوزیتیو قرار داده نور می دهند سپس می شویند تا قسمت های نور نخورده حذف و طرح روی فیلم زمینه ظاهر شود .

این فیلم روی توری قرار گرفته و با انتقال طرح به سطح توری استنسیل تهیه می گردد .

این روش به طریقه غیر مستقیم معروف است و فیلم های آنرافیلم حساس غیر مستقیم می نامند .

سابقه فیلم های فتو استنسیل غیر مستقیم به دهه ۱۹۳۰ باز می گردد که در آن زمان

کاغذهای ژلاتینی رابا دی کرومات پتاسیم حساس کرده روی فیلم شفاف پلی استر منتقل می نمودند .

این فیلم تکیه گاه موقتی مواد حساس است تا پس از نوردادن و ظاهر نمودن طرح آنرا به توری شابلون منتقل نمایند .
در دهه ۱۹۵۰ فیلم های محکمی از پلی استر ساخته و مورد استفاده قرار گرفت .

با تکامل کیفیت امولسیون های حساس ، فیلم های غیر مستقیم طی دو دهه

عمومیت یافته و در دهه ۷۰ به اوج مصرفف خود رسیدند .
گرچه کار با این فیلم ها مستلزم دقت و ظرافت است با این حال می توان بوسیله آنها در کوتاه مدت استنسیل هایی با کیفیت بالا ساخت .

نقطه ضعف اساسی آنها عدم مقاومت در برابر مرکب با پایه آب یاا حلالهای قوی است که دوام و کارآیی استنسیل را محدود می کند .

فیلم های غیر مستقیم برای انتقال روی توری های درشت مناسب نمی باشند و ضمنا ضخامت لایه استنسیل ثابت و غیر قابل تغییر است .

نمونه ای از فیلم های غیر مستقیم تشکیل شده از یک امولسیون آلی (ژلاتین حیوانی)

که مواد نرم کن برای رفع شکنندگی به آن اضافه شده و حساس کننده درون امولسیون محتوی نمک آهن (فریک) می باشد .

این حساس کننده برای تکمیل واکنش سخت شدن شیمیایی نیاز به پراکسید هیدروژن دارد تا در برابر نور به سختی کامل برسد .

امولسیون در کارخانه سازنده روی فیلم شفافی از پلی استر پوشش داده می شود .

فیلم های غیر مستقیم دارای انواع مختلفی است که درجات متفاوتی از ظرافت طرح یا شرایط ساخت را تامین می کند .
۱-۹-۷ مقاومت ساخت استنسیل غیر مستقیم (نوردهی وشستشوی فیلم)
در فتو استنسیل های غیر مستقیم رنگ توری اهمیت ندارد ، زیرا نوردهی فیلم جدا از توری صورت می گیرد .

از آنجا که با چسباندن سطح فیلم به توری مقداری جزئی از لایه امولسیون

به داخل توری نفوذذ می کند (حداثر۵-۴ میکرون) لذا به منظور استحکام بیشتر

اجرای دستورالعمل آماده سازی توریکه در فصل ۶ آمدا اهمیت خاص دارد .
کشش توری نیز بهمان اندازه مهم است .

در توریهای کم کشش ارتفاع لازم میان کف شابلون با سطح زمینه در موقع چاپ را باید

بیش از ارتفاع شابلون های معمولی قرار داد بنابراین هنگامی که توریی کشش کافی ندارد

در موقع عبور تیغه چاپ خمیدگی بیشتری پیدا خواهد کرد .

این موضوع در مورد امولسیون های پایه ژلاتین که تمایل به شکنندگی دارند

احتمال ترک خوردن استنسیل به دلیل خمیدگی را افزایش می دهد .
نور دادن:
در این فتو استنسیل ها نوردهی مواد همراه با فیلم تکیه گاه انجام می شود .

برای این کار فیلم پوزیتیو را از طرفی که مواد خورده در تماس با پشت فیلم تکیه گاه استنسیل

(طرف براق فیلم) قرار میی دهند (شکل ۱۰۴) .

با منبع نور نقطه ای می توان بهترین ظرفیت را بدست آورد  در حالیکه

نور منبعی که از نقاط مختلف تابش می کند مانند لامپهای فلورسنت یا چند لامپ UV جدا از هم به دلیل

نفوذ نور به زیر خطوط موجود در فیلم پوزیتیو خطهای ظریف طرح را حذف خواهد کرد .

فیلم های غیر مستقیم ژلاتینی را نمی توان پس از نوردادن نشسته نگهداری نمود

زیرا کیفیت تصویر ایجاد شده در اثر نور چنانچه ظاهر نشود با گذشت زمان کاهش خواهد یافت .

مراحل کار از نوردهی تا انتقال طرح از فیلم به توری شابلون باید بدون وقفه انجام گیرد .
شستشو:
پس از نور دادن فیلم را بمدت یک دقیقه در محلول شیمیایی سخت کننده که آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن) می باشد.

بطور یکنواخت غوطه ور نموده سپس آنرا بطور عمودی در حالیکه لایه امولسیونن بطرف شابلون ساز باشد

به محلی تکیه داده و آب را با فشار متوسط بر آن بپاشید برای نرم شدن و راحت شسته شدن ژلاتین های نور نخورده لازم است از آب گرم ۳۵ تا ۴۵ درجه استفاده شود .

ثابت ماندن دمای آب گرم از تغییر ضخامت نقاط مختلف استنسیل پیشگیری خواهد کرد .
بمنظور پاشیدن آب لازم است از نازل (افشانه) هایی با فشار ثابت استفاده و فاصله آنها تا فیلم ثابت نگه داشته شود .

عملیات شستشو و ظهور موقعی کامل می شود که با شستن بیشتر ، بهبودی درر ظرافت و کیفیت طرح ایجاد نگردد .

یک نکته حائز اهمیت اینکه لازم است تمام نقاط فیلم اعم از اینکه

طرحی در آن قسمت باشد یا نباشد ، حتی گوشه ها ، بخوبی شسته شود .

عدم رعایت این مسئله منجربه نایکنواختی در ضخامت استنسیل گردیده و

امکان بروز این مشکل وجود دارد که ژلاتین رقیق شده از یک نقطه فیلم به راه افتاده و

بدلیل شسته نشدن در قسمت باز توری تجمع و چشمه ها را مسدود نماید .

پس از شستشوی کامل ، فیلم را با آب سرد بسرعت آبکشی کرده بلافاصله روی توری چربی گیری شده و مرطوب منتقل نمائید (شکل ۱۰۵ ب ) .
در استنسیل غیر مستقیم فاصله زمانی نوردهی و انتقال توری نباید طولانی باشد .
تهیه محلول شیمیایی سخت کننده ۲-۹-۷
ژلاتین محتوی حساس کننده (نمک آهن سه ظرفیتی) پس از قرار گرفتن در برابر نور، باز هم محلول در آب خواهد بود

تا زمانی که مواد نوردیده با آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن) ترکیب گردد .

این فرآیند کهه سخت کردن شیمیایی نام دارد موجب نامحلول شدن لایه ژلاتینی خواهد شد

بخشی از ژلاتین که بوسیله قسمتهای سیاهرنگ پوزیتیو پوشیده شده و نور نخورده است

با پراکسید هیدروژن واکنش نداده و محلول باقی خواهند ماند .

لذا این بخش در موقع ظهور با آب شسته و نقاط باز استنسیل را تشکیل می دهد .
تولید کنندگان فیلم، مواد سخت کننده شیمیایی را بصورت پودر تولید کرده در دسترس سیلک سازان قرار می دهند .

به این ترتیب می توان محلولی با غلظت مطمئن بدست آورد .

چنانچه این پودرهاا دردسترس نبود محلول غلیظ پراکسیدهیدروژن (H2O2) را تهیه

و با آب رقیق کنید تا غلظت پیشنهادی بدست آید .

جهت بدست آوردن نسبت صحیح آب به پراکسید هیدروژن فرمول ساده زیر بکار می رود :
مثال :
غلضت توصیه شده : (H2O2) 2/1 %
غلضت اولیه آب اکسیژنه : ۳۰ %بنابراین محلول مورد مصرف از مخلوط یک قسمت آب اکسیژنه ۳۰ % با ۲۴۴ قسمت آب خالص بدست می آیدتذکر:
محلول سخت کننده در موقع مصرف به تدریج تجزیه می گردد .

میزان این محلول ۵/۱ تا ۲ لیتر برای هر متر مربع فیلم می باشد .

اگر محلول حتی یکبار هم مورد استفاده قرار گیرد شروع به تجزیه خواهد کردد .

قرار گرفتن در معرض نور نیز دوام محلول را کاهش می دهد .

برای ساختن استنسیل خوب دمای محلول سخت کن باید ۲۱-۱۸ درجه باشد .

محلول را به اندازه ای تهیه کنید که پس از ریختن روی فیلم حداقل یک سانتیمتر روی آن را بپوشاند .

پس از یکبار مصرف می توان محلول درون تشک را با قرار دادن درپوششی که مانع عبور نورباشد برای مرتبه بعد نگهداری نمود .
سعی نکنید محلول را از تشک به بطری برگردانید .

در مورد نوردادن استنسیل های غیرمستقیم در فصل هشتم توصیه های دیگری نیز آمده است .
۳-۹-۷ انتقال فیلم آماده شده به شابلون
همزمان با نوردادن و ظاهرکردن فیلم ، توری روی قاب هم باید چربی گیری شده و بحالت خیس آماده انتقال فیلم گردد .

هنگام انتقال فیلم ، شابلون را به حالت ایستاده و اندکی خمیده به جلو

(زاویه سطحح خارجی شابلون با افق بیش از ۹۰ درجه باشد) قرار داده و

فیلم را از طرف امولسیون به آن می چسبانند تا در اثر جذب موئینه به آن بچسبد .

این روش برای شابلون های بزرگ نیز کاملا عملی است .

لیکن گاهی ممکن است به دلیل نیاز به انطباق و تنظیم طرح با شابلون این کار مشکل باشد

(مثلا درمورد دستگاههای چاپی که زبانه انطباق شابلون در آنها ثابت است ).

طریقه دیگر اینست که فیلم را بصورت افقی در حالیکه لایه امولسیون به سمت بالاست روی یک پارچه پرزدار قرار دهند .

اندازه پارچه باید اندکی کوچکتر از سطح داخلی قاب باشد (شکل ۱۰۵ ب) .

اکنون همراه با انطباق و میزان کردن سطح شابلون با فیلم ، شابلون را پائین آورده سطح خارجی آنراروی فیلم قرار می دهند .
حال سه یا چهار لایه کاغذ جاذب آب (کاغذ روزنامه) داخل شابلون (در سمت تیغه) قرار داده

و پس از گذاشتن هر لایه یک غلطک لاستیکی نرم ، مخصوص چسباندن کاغذ دیواری روی آن حرکت می دهندد (شکل ۱۰۵ ج) تا امولسیون کاملا درون چشمه های توری نفوذ کند و آب اضافی از منافذ باز توری خارج گردد .

باید دقت نمود که سطح کار (سطح پارچه ای که در زیر فیلم است) یکنواخت باشد .

هر گونه برجستگی در آن به راحتی در سطح ژلاتین مشاهده خواهد شد .

لبه های غلطک لاستیکی باید نرم باشد تا سطح امولسیون درروی توری را که هنوز نرم است دندانه دار نکند .
۴-۹-۷ خشک کردن فتو استنسیل های غیر مستقیم
استنسیل های غیر مستقیم را می توان بصورت افقی یا عمودی در دمای حداکثر ۲۵ درجه سانتیگراد خشک نمود .

دمای بالاتر امولسیون را شکننده می کند که نتیجه آن کاهش چسبندگی توری و اشکالل در حفظ اندازه طرح (پایداری ابعاد) خواهد بود .

قسمت هایی از توری که خارج از سطح فیلم است با لاک بپوشانید .

برای صرفه جویی در وقت ، لاک زدن این قسمت ها را پس از انتقال فیلم به شابلون انجام دهید تا استنسیل و لاک همزمان خشک شود  .

پس از خشک شدن لاک پر کننده می توان فیلم پلی استر را جدا نمود و اصطلاحات مورد نیاز را روی استنسیل انجام داد .
۱۰-۷ ساخت استنسیل به روش مستقیم – غیر مستقیم
این گروه از فتو استنسیل ها در اوایل دهه ۷۰ معرفی گردید .

خواص آنها حد متوسطی بود از وضوح در استنسیل که ویژگی فیلم های غیر مستقیم است و اسنحکام که خاصیت امولسیون های مستقیمم می باشد .
مواد مصرفی آن در یک بسته در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد .

این مواد شامل فیلم ، امولسیون برای دوبله کردن فیلم به توری شابلون و حساس کننده می گردد .

فیلم دارای لاه امولسیون پلی وینیلل الکل PVAC/PVOH است (نظیر خانواده امولسیون های مستقیم) .

این امولسیون روی فیلم شفاف پلی استر بطور یکنواخت پوشش داده شده است .

این فیلم تا زمانی که با توری پوشیده از مواد حساس به نور دوبله نشده باشد در مقابل نور حساس نیست .

سازندگان فیلم ، آنرا در ضخامتهای گوناگون برای مصرف با مش های مختلف عرضه می کنند .

بطور کلی هرچه فیلم ضخیم تر باشد برای مش های پائین تر مصرف می شود مثلا برای مش (۲۳۰) ۹۰ و پائین تر از آن .

در اوایل حساس کننده آن آمونیم بی کرومات بود که در حال حاضر حساس کننده دی آزو جایگزین آن شده است .

اوج مقبولیت این روش در اواسط دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ بوده و پس از آن فیلم های دارای خاصیت جذب موئینه (کاپیلاری) که کار با آنها ساده تر بود روش مذکوررا رونق انداختند .

شکل ۱۰۶ نحوه دوبله کردن فیلم به شابلون را نشان می دهد .
پس از چسباندن فیلم به شابلون ، لایه تکیه گاه را جدا کرده تا استنسیل حاصل آماده نوردهی شود .

نوردادن مشابه آنچه در فتو استنسیل بیان شد انجام می شود .
۱۱-۷ فیلم های فتو استنسیل موئینه (کاپیلاری)
فیلم های فتو استسیل با خاصیت موئینه آخرین نسل از فیلم های مستقیم هستند

که اصول کار و ترکیب مواد آنها از روش مستقیم-غیرمستقیم گرفته شده است .

در این روش پاره ای از معایب روشش مستقیم-غیرمستقیم برطرف شده و

همانند آنها در ضخامتهای مختلف عرضه می شود .

در این فیلم ها یک امولسیون حساس در برابر نور روی تکیه گاهی از پلس استر

بوسیله کارخانه سازنده کوت شده و بدون نیاز به دوبله کردن آماده نوردهی است .
امروزه فیلم های کاپیلاری رابرای انواع مرکب های پایه حلال ، پایه آب

و پخت شونده با اشعه UV و همچنین انواع مختلف توری با مش های گوناگون می توان به کار برد .

این فیلم ها در محدوده وسیعی ازز ضخامت برای مش های مختلف عرضه می شوند .
۱-۱۱-۷ مقدمات ساخت فتواستنسیل های کاپیلاری
کلیه فیلم های کاپیلاری دارای لایه حساس اند و لازم است در جای خشک وخنک در بسته بندی خود نگهداری شوند .

چنانچه تاریخ مصرف آنها گذشته باشد یا نزدیک منابع گرمازا مورد استفاده قرار گیرند ،، کیفیت و کارآیی استنسیل کاهش می یابد .

در مورد آماده سازی توری توجه خاص لازم است  زیرا تمیزی توری در انتقال صحیح فیلم به توری نقش مهمی دارد .

علاوه بر توصیه های عمومی در تمیز کردن توری ، یک سری محلول هی شیمیایی

مخصوص انتقال فیلم موئینه نیز وجود دارد که علاوه بر چربی گرفتن بعنوان

مرطوب کننده توری عمل کرده خاصیت جذب موئینه بین امولسیون وتوری را افزایش می دهند .
۲-۱۱-۷ انتقال فیلم کاپیلاری به توری
برای انتقال فیلم به توری دو روش متمایز وجود دارد : انتقال به توری خشک و انتقال به توری مرطوبروش ۱ : انتقال فیلم به توری خشک
این روش موقعی قابل اجراست که اندازه فیلم مورد نظر حداکثر ۵۰*۵۰ سانتیمتر باشد .

برای این کار ابتدا محلول مخصوص فیلم های کاپیلاری را روی توری مالیده ، بگذارید خشک شود .

اکنون فیلم را درر حالی که امولسیون آن بطرف بالاست روی یک پارچه ضخیم پرز دار یا پتو قرار دهید .

بهتر است ابتدا روی پارچه یک لایه کاغذ روزنامه پهن کرده و فیلم را روی آن قرار دهید .

قبل از اینکه شابلون را روی فیلم قرار دهید گردوغبارتوری وفیلم راباپارچه ضد الکتریسیته ساکن تمیز کنید .

شابلون را روی قیلم گذاشته تادرتماس کامل باآن قرار گیرد .

برای چسبیدن فیلم به توری با یک آبفشان دستی آب سرد را سریع و یکنواخت به داخل شابلون روی توری اسپری نمائید  .

فیلم زیر توری باید در کوتاهترین مدت بطوریکنواخت خیس گردد اگر تمام قسمتها خیلی سریع خیس نشد

(که به رنگ روشن تر دیده می شود) دلیل آنست که اسپری دستی ضعیف یا مخروط پاشیدن آب از آن باریک است .
پس از خیس شدن تمام سطح همنطور که قاب روی پارچه قرار گرفته با کشیدن

تیغه روی توری آبهای اضافی رااز روی فیلم کنار بزنید .

روش ۲ : انتقال فیلم به توری مرطوب
این روش عموما برای فیلم های بزرگتر چیشنهاد می گردد .

شابلون را عمودی در محل شستشو قرار داده با آب سرد خیس کنید .

مقدار زیادی محلول مخصوص نفوذ دهنده به دو طرف

توری مالیده تمامم سطح آنرا آغشته نمائید و بگذارید ۳۰ تا ۶۰ ثانیه بماند سپس طرفین توری را با آب سرد بشوئید .
اکنون لایه یکنواختی از آب باید به راحتی روی سطح توری مشاهده شود .
• فیلم را به اندازه لازم بریده و روی یک لوله پلاستیکی که طول آن کمی بیشتر از عرض فیلم باشد به صورتی بپیچید که لایه امولسیون بطرف خارج قرار گیرد .

اگر ذرات گرد وغبار و غیره به فیلم چسبیده اندد ؛ قبل از رول کردن تمیز کنید .

چنانچه لوله پلاستیکی در دسترس نبود فیلم را روی خودش رول کنید ولی دقت کنید شکستگی پیدا نکند .
• دو سانتیمتر از فیلم را از رول باز کرده روی توری قرار دهید و سعی کنید

که یکنواخت بچسبد سپس بقیه رول را به آرامی باز کرده در تماس با سطح توری قرار داده بچسبانید (شکل ۱۰۸ ب)
• قبل از انتقال شابلون از محل شستشو ، آبهای اضافی را از طرف داخل شابلون بوسیله تیغه معمولی شیشه پاک کن برطرف نمائید .

دقت کنید فشار زیادی بر توری وارد نشود زیرا امولسیون هنوز در برابرر فشار حساس و ضعیف است .
• با کشیدن پارچه ای روی سطح پروفیل در طرف بیرون شابلون آنرا خشک کنید

چنانچه حتی یک قطره آب به سطح امولسیون برسد روی استنسیل اثر منفی خواهد داشت .

از تماس رطوبت با فیلم خشکک قبل ار انتقال آن به شابلون نیز جلوگیری نمائید .
موفقیت در انتقال فیلم بطور کاپیلاری (موئینه) بستگی دارد به آماده سازی توری و مرطوب بودن آن در موقع تماس با فیلم .

در صورتیکه انتقال فیلم بطور صحیح انجام گرفته باشد سطح فیلم را از طرف داخلل شابلون بطور یکنواخت تیره خواهد بود .

وجود نقاطی به رنگ روشن نشانه آنست که فیلم در آن نقاط درست به توری نچسبیده و امولسیون در مرحله ظهور و شستشو جدا خواهد شد .

این نقاط را نباید بی اهمیت دانست مگر اینکه خرج از طرح واقع شده باشند .
۳-۱۱-۷ خشک کردن فتواستنسیل کاپیلاری قبل از نوردادن
هنگام خشک کردن این نوع فتو استنسیل توصیه های بخش ۷ قسمت ۴-۶ را به کار ببندید .

خشک کردن کامل برای دستیابی به وضوح خوب حائز اهمیت است .

چنانچه در مورد خشک شدن تردید داشتیدد ، پس از جدا کردن فیلم پلی استر (شکل ۱۰۸ د) بگذارید ۳ تا ۵ دقیقه بماند تا بیشتر خشک شود .

از دمای بالاتر از ۳۰ درجه برای خشک کردن استفاده نکنید .
۴-۱۱-۷ ساخت فتو استنسیل کاپیلاری_نور دادن و شستشو
در مورد نوردادن ، شستشو و خشک کردن از توصیه های مربوط به فتو استنسیل های مستقیم پیروی کنید .

در فصل ۸ نکات بیشتری در مورد نوردادن ارائه خواهد شد .
۵-۱۱-۷۷ جدول مطابقت شماره مش توری با ضخامت فیلم های کاپیلارشماره( مش ) توری ضخامت فیلم موئینه ( کاپیلاری )
سانتیمتر میکرون
(۳۰۵)۱۲۰ و ظریفتر ۲۰-۱۵
(۳۰۵)۱۲۰ – (۲۳۰)۹۰ ۲۵-۲۰
(۳۰۵)۱۲۰ – (۱۹۵) ۷۷ ۳۰-۲۵
(۱۸۰)۷۱ و درشتر ۳۰ و بالاتر
برای شماره مش (۳۰۵) ۱۲۰ فیلم کاپیلار با ضخامت ۱۵ تا ۲۰ میکرون به خوبی قابل استفاده می باشد .
البته فیلم های ۱۵ تا ۲۰ میکرون با توری ۳۴ (۳۰۵) ۱۲۰ نتیجه بهتری می دهد تا توری ۴۰ (۳۰۵) ۱۲۰۰ .

خلاصه فصل :
• استنسیل با برش دستی برای طرحهای ساده و تیراژهای پائین به کار می رود

گرچه امروزه به کمک دستگاههای برش اتوماتیک طرحهای پیچیده تر نیز می توان تهیه نمود .
• علاوه بر برش دستی ، چهار روش دیگر نیز برای ساخت استنسیل وجود دارد این روشها شامل :
روش مستقیم ، روش غیر مستقیم ، روش مستقیم-غیرمستقیم و روش استفاده از فیلم کاپیلاری (موئین) .

روشهای غیر مستقیم ونیز مستقیم –غیرمستقیم سهم مهمی در توسعه و تکامل چاپ سیلک داشته اند

ولی آنچه امروزه جوابگوی نیازهای این صنعت می باشد روشهای مستقیم و

کاپیلاری است که عمدتا نیازهایش را تامین می کند :

دقت (یکسانی اندازه ها و ضخامت خطوط در استنسیل و فیلم اصلی) ، وضوح (باز شدن کلیه نقاط و جزئیات طرح) و نیز مقاومت مکانیکی و شیمیایی .
* نظر به اهمیت تعیین کننده استنسیل در کیفیت چاپ و اینکه خراب شدن هر استنسیل هزینه زیادی خواهد داشت

بنابراین لازم است در مراحل ساخت استنسیل توصیه های مربوطه کاملا اجرا شوند .
شرایط محیط کار و استفاده صحصح ازتجهیزات در تولید استنسیل با کیفیت ثابت و تعداد زیاد بسیار اهمیت دارد .